Zajęcie nerek w lizosomalnych chorobach spichrzeniowych

Lizosomalne choroby spichrzeniowe należą do chorób rzadkich lub ultrarzadkich, które rozwijają się na podłożu wrodzonych, ge- netycznie uwarunkowanych niedoborów enzymów lizosomalnych. Typową ich cechą jest równoczesne zajęcie wielu narządów, w tym głównie układu nerwowego i nerek. Spośród około 50 dotychczas opisanych lizosomalnych chorób spichrzeniowych nerki zajęte są w zaledwie 5, przy czym objawy ze strony nerek maja kluczo- we znaczenie kliniczne jedynie w chorobie Fabry’ego. Choroba Fa- bry’ego jest zarazem jedną z 3 najczęściej występujących chorób z tej grupy. Jej przyczyną jest brak lub niedobór alfa-galaktozydazy A, a oprócz nerek dominują w niej jeszcze objawy ze strony serca i ośrodkowego oraz obwodowego układu nerwowego. Choroba ta dziedziczy się w sposób sprzężony z płcią, tak więc chorują zarów- no mężczyźni jak i kobiety z tym, że u kobiet choroba ma na ogół lżejszy przebieg i objawy pojawiają się później. Diagnostyka więk- szości lizosomalnych chorób spichrzeniowych oparta jest obecnie na ocenie aktywności enzymu, stężenia jego substratów i ocenie wariantów genetycznych. Leczenie jest dostępne jedynie dla części chorób, przy czym najczęstszą formą leczenia jest substytucja bra- kującego enzymu. W kilku chorobach, w tym w chorobie Gauchera i Fabry’ego dostępne są też doustne szaperony będące małoczą- steczkowymi substancjami, które stabilizują enzym i zapobiegają patologicznym przekształceniom jego struktury. W przypadku po- jedynczych chorych dostępne jest też leczenie ograniczające do- stępność substratu. Zaawansowane są też badania nad terapią ge- nową i leki te mogą w niedalekiej przyszłości stać się dostępne dla chorych. Część z wymienionych terapii, w tym tych stosowanych w chorobie Gauchera, Fabry’ego i Huntera dostępna jest już i refun- dowana w Polsce.

Kidney involvement in lysosomal storage diseases

Lysosomal storage diseases are rare or ultra-rare diseases that develop on the basis of congenital, i.e. genetically determined de- ficiencies of lysosomal enzymes. Typical feature of these diseases is the involvement of many organs and systems, mostly nervous system and the kidneys. Of the approximately 50 already discove- red lysosomal storage diseases, the kidneys are involved in only 5, with renal symptoms being of key importance characteristic in one, namely in Fabry disease. Fabry disease is one of the 3 most common lysosomal storage diseases. It is caused by the deficiency of alphagalactosidase A and in addition to the kidney problems it is also cha- racterized by a progressive involvement of the heart and central and peripheral nervous systems. The disease is inherited in a sex-linked manner, so both men and women are affected, but women tend to have a milder manifestation and develop symptoms later. The dia- gnosis of lysosomal storage disease is currently based on the evalu- ation of the key enzyme activity and the content of its substrates and genetic analysis of the pathologic gene variants. Treatment is available for only a subset of lysosomal storage diseases, with enzyme replacement therapy being the most common specific treatment. In several diseases, including Gaucher and Fabry disease, oral medications are also available that contain small molecule substance, a therapeutic chaperone, that stabilizes the enzyme and prevent pathological transformations of its structure. Substrate-reducing treatment is also available for several diseases. The clinical studies evaluating gene therapy are also ongoing and there is a hope that some of these novel treatments may become available in the near future. Several therapies for lysosomal storage disease including Gaucher, Fabry and Hunter disease are already available and reimbursed in Poland.