Polskie doświadczenia w stosowaniu diety niskobiałkowej suplementowanej ketoanalogami aminokwasów u chorych z przewlekłą chorobą nerek w stadium 4 i 5 w ramach programu lekowego

Wstęp: Przewlekła choroba nerek (PChN) jest istotnym global- nym problemem zdrowotnym. Szacuje się, że w Polsce jest około 4,7 mln osób z PChN, a całkowita utrata czynności nerek i koniecz- ność wdrożenia leczenia nerkozastępczego dotyczy około 5500 osób rocznie. Jednym ze sposobów zahamowania progresji PChN oraz zmniejszenia objawów mocznicy jest dieta niskobiałkowa. Od marca 2021 roku na liście refundacyjnej NFZ znalazł się program le- kowy „Leczenie pacjentów z chorobami nerek” (ICD10- N18, B.113), który dotyczy stosowania diety z ograniczeniem białka do 0,4‒0,6 g/ kg/dobę wraz z suplementacją ketoanalogów aminokwasów u cho- rych z PChN w stadiach 4‒5. Celem niniejszej analizy była ocena bezpieczeństwa i skuteczności leczenia chorych w tym programie lekowym w okresie 3-miesięcznej obserwacji.
Metody: Zgodnie z założeniami programu chorzy w momencie włączenia stosowali dietę z ograniczeniem białka do 0,8 g/kg/dobę, a po rozpoczęciu programu redukowano spożycie białka do 0,4‒0,6 g/kg/dobę oraz dodawano suplementację ketoanalogami amino- kwasów pod postacią leku Ketosteril w dawce 4‒8 tabletek 3 razy na dobę podczas posiłków. Dobowe spożycie białka weryfikowano za pomocą PNA/wydalania mocznika lub BUN.
Wyniki: Wśród 40 osób leczonych w programie lekowym B.113 w okresie 3 miesięcy średnia wieku wynosiła 57±15 lat, przeważa- li mężczyźni (62%). Średnia oszacowanego wskaźnika filtracji kłę- buszkowej (eGFR) w momencie włączenia do programu wynosiła 16,2±5,0 ml/min/1,732. Głównymi przyczynami uniemożliwiającymi udział w programie były nadwaga i utrzymujący się białkomocz do- bowy powyżej 1 g. Po 3 miesiącach terapii nie obserwowano zmian w zakresie masy ciała chorych, stężenia albuminy, wapnia całko- witego w surowicy oraz liczby przyjmowanych tabletek ketoanalo- gów aminokwasów (średnio 13±2,7 tabletek/dobę). Zaobserwowano istotny spadek glikemii na czczo oraz dobowego wydalania fosforu z moczem w całej grupie badanej. W stadium 4 PChN zaobserwowa- no istotny spadek stężenia mocznika w surowicy i dobowego wyda- lania fosforanów z moczem. Istotny wzrost stężenia potasu (w gra- nicach przyjętych jako dopuszczalne) oraz kreatyniny w surowicy obserwowano u chorych w stadium 5 PChN.
Wnioski: Krótkotrwała, trzymiesięczna obserwacja pozwala po-
twierdzić korzystny wpływ diety z ograniczeniem białka w diecie do 0,4‒0,6 g/d z suplementacją ketoanalogów aminokwasów w ramach programu B.113 u pacjentów z PChN stadium 4 oraz korzystny profil tolerancji tego leczenia u wszystkich zakwalifikowanych chorych. W związku z tym celowe jest postulowanie o rozszerzenie kryteriów kwalifikacji do tego programu o pacjentów z nadwagą (BMI w gra- nicach 25‒30 kg/m2) oraz z białkomoczem 1,0‒2,0 g/g kreatyniny.

Polish experience with low protein diet supplemented with ketoanalogues of amino acids in the treatment of patients with chronic kidney disease stages 4‒5

Introduction: Chronic kidney disease (CKD) is a significant health care problem. In Poland there is about 4.7 million people with CKD and each year about 5500 of them require renal replacement thera- py. Low protein diet is one of the methods which can slow the CKD progression and reduce uremic toxicity. A therapeutic program ‘Tre- atment of chronic kidney disease (ICD10-N18, B.113)’ including low protein diet (0.4‒0.6 g of protein/kg/day) with ketoanalogues supple- mentation in patients with stages 4 and 5 CKD is available in Poland since March 2021. The aim of the analysis was to evaluate the safety and efficacy of this treatment in 3 month follow-up.
Methods: Three months prior to enrollment to the programme all patients followed a diet with protein restriction to 0.8 g/kg/day and at the moment of inclusion they reduced protein consumption to 0.4‒0.6 g/kg/day with supplementation of ketoanalogues amino acids (Keto- steril 4‒8 pills three times a day during meals). Daily protein intake was verified according to PNA/urea excretion/BUN.
Results: Among 40 patients, treating in this programme for mi- nimum three months, the average age was 57±15 years, most of them were men (62%). The mean estimated glomerular filtration rate (eGFR) at the moment of enrollment to the programme was 16.2±5.0 ml/min/1.732. Overweight and proteinuria exceeding 1 g/day were the main reasons why patients could not be included to the program. After 3 months of the therapy significant changes in terms of body weight, serum albumin and calcium concentrations or the daily amo- unt of ketoanalogues pills (average number of pills was 13±2.7) were not observed. The statistically significant reduction of fasting glyca- emia and daily phosphorus excretion with urine were observed. In patients with stage 4 CKD significant reduction of serum urea con- centration and daily urinary phosphorus excretion were noted. Signi- ficant increase of serum creatinine and potassium concentrations were observed in patients with stage 5 CKD.
Conclusion: Three-month therapy with low protein diet and sup- plementation with amino acid ketoanalogues was sufficient to con- firm a beneficial effect of the therapeutic programme B.113 in patients with stage 4 CKD and safety in all included patients. It seems reaso- nable, however, to extend the inclusion criteria to patients with over- weight (BMI = 25‒30 kg/m2) and proteinuria in the range of 1‒2 g/day.