Alicja DĘBSKA-ŚLIZIEŃ
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik: Prof. dr hab. med. Alicja Dębska-Ślizień
Agnieszka TARASEWICZ
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik: Prof. dr hab. med. Alicja Dębska-Ślizień
Ewa KRÓL
Katedra i Klinika Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych Gdański Uniwersytet Medyczny
Kierownik: Prof. dr hab. med. Alicja Dębska-Ślizień
Marcin MATUSZEWSKI
Katedra i Klinika Urologii, Gdański Uniwersytet Medyczny
Jolanta WIERZBA
Ośrodek Chorób Rzadkich, Katedra i Klinika Pediatrii, Hematologiii Onkologii, Gdański Uniwersytet Medyczny
Edyta SZUROWSKA
II Zakład Radiologii, Gdański Uniwersytet Medyczny
Aleksandra ŻUROWSKA
Katedra i Klinika Pediatrii, Nefrologii i Nadciśnienia, Gdański Uniwersytet Medyczny
Beata IMKO-WALCZUK
Poradnia Skórno-Wenerologiczna, Copernicus
Podmiot Leczniczy, Sp. z o.o, Gdańsk
Sergiusz JÓŹWIAK
Klinika Neurologii Dziecięcej, Centrum Zdrowia Dziecka, Warszawski Uniwersytet Medyczny
Elżbieta RADZIKOWSKA
III Klinika Chorób Płuc, Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie
Stwardnienie guzowate - SG, (tuberous sclerosis complex -TSC/ choroba Bourneville – Pringle’a) jest wrodzoną chorobą występującą z zapadalnością 1: 5 800 to 1:12 500 żywych urodzeń. U 85–90 % pacjentów z TSC można stwierdzić mutację genów TSC1 lub TSC2. Produkty tych genów hamartyna (TSC1) i tuberyna (TSC2) tworzą kompleks hamartyna – tuberyna. Kompleks ten jest fizjologicznym inhibitorem mTOR (mammalian target of rapamycin), kluczowego białka wpływającego na proliferację, różnicowanie i migrację komórek. Mutacja genu TSC1 lub TSC2 pozbawia fizjologicznego hamowania szlaku mTOR co
w końcowym efekcie prowadzi do powstania malformacji (guzów hamartomatycznych) w praktycznie wszystkich narządach. Mutacja w TSC2 jest częstsza, występuje u 80–90 % chorych i daje cięższą postać kliniczną. Ponadto gen TSC2
sąsiaduje z genem PKD1, którego mutacja powoduje wielotorbielowatość nerek (polycystic kidney disease, PKD). Mutacja w TSC2 i PKD1 występuje u około 2% chorych z TSC, którzy jednocześnie cierpią na PKD. Zmiany narządowe w przebiegu TSC obserwowane są przede wszystkim w mózgu, skórze, nerkach, oczach, zębach, sercu i płucach. Od 10 do 15% pacjentów z TSC nie ma mutacji stwierdzanych konwencjonalnymi testami genetycznymi. Prawidłowe rezultaty badań genetycznych nie wykluczają rozpoznania TSC ani też nie mają wpływu na stosowanie kryteriów klinicznych do diagnozowania TSC. TSC angażuje interdyscyplinarny zespół specjalistów tj. genetyka, neonatologa, pediatrę, dermatologa, neurologa, nefrologa, pulmonologa, okulistę, stomatologa, radiologa, urologa. Niektóre cechy TSC mogą być już widoczne u płodu np. mięśniaki poprzecznieprążkowane serca i guzki podwyściółkowe. Większość cech TSC ujawnia się w dzieciństwie tj. włókniaki okołopaznokciowe, plamki odbarwieniowe, naczyniakowłókniaki twarzy, naczyniakomięśniakotłuszczaki nerki, hamartoma wątroby, hamartoma siatkówki i guzki podwyściółkowe. Poniżej zaprezentowano obecnie obowiązujący konsensus diagnostyczny oraz rekomendacje dotyczące postępowania po rozpoznaniu TSC oparte na rekomendacjach International Tuberous Sclerosis Complex Consensus Group, French Reference Centre on TSC oraz stanowisko Grupy Roboczej Stwardnienia
Guzowatego Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego (GR SG PTN) odnośnie tego zagadnienia. Merytorycznego wsparcia w tworzeniu tych zaleceń udzielili również polscy specjaliści zajmujący się pacjentami poniżej osiemnastego roku
życia z nerkowymi oraz niektórymi pozanerkowymi manifestacjami TSC.
(NEFROL. DIAL. POL. 2016, 20, 134-147)
Tuberous sclerosis, known also as tuberous sclerosis complex (TSC) or Bourneville – Pringle’ disease is a rare inhereditary multisystem disorder, with birth incidence estimated to be of 1 to 5 800 to 1 to 12 500, characterized by predominantly benign tumors in potentially all organ systems. Pathogenic mutations in two genes have been found: TSC1 encoding for the protein hamartin and TSC2 encoding for the protein tuberin. Hamartin and tuberin, which form a regulatory complex responsible for limiting the activity of an important intracellular regulator of cell growth and metabolism known as mammalian target of
rapamycin complex 1 (mTORC1). Moreover, TSC2 gen is located close to the PKD 1 gen (polycystic kidney disease), and about 2% of patients suffer from TSC and PKD at the same time. System involvement, severity of clinical symptoms and the response to treatment are age-dependent and heterogeneous. TSC can affect virtually any organ in the body. Cardiac rhabdomyomas, mostly located in the ventricles, highly specific to TSC, can be visible in fetus. Skin manifestations in TSC, detected in almost 100 % of patients at all ages, include hypomelanotic macules, facial angiofibromas, shagreen patches, fibrous cephalic plaques, ungual fibromas and confetti skin lesions. Other include dental enamel pits, intraoral fibromas, retinal hamartomas, retinal achromic/hypopigmented patches, and renal angiomyolipomas, hepatic hematoma, subependymal nodules and astrocytomas.
These recommendations focus on the various TSC related symptoms, diagnostic criteria, and management and treatment of patients with TSC, and the emphasizes the need for multidisciplinary follow-up as well according to the International Tuberous Sclerosis Complex Consensus Group, French Reference Centre on TSC and the view of TSC Work Group of Polish Society of Nephrology (GR SG PTN). A substantive suport was given also by polish specialist in pediatrics, neonatology, neurology, pulmonology, dermatology, radiology, and urology.
(NEPROL. DIAL. POL. 2016, 20, 134-147)